ADD, wat kan je ermee?

ADD, wat kan je ermee?

Wat is ADD?

Staat voor Attention Deficit Disorder (ADD), ofwel aandachttekortstoornis; een aandoening waarbij je een sterk verlaagd vermogen hebt om aandacht voldoende bij activiteiten te houden. Het is een subtype van ADHD, namelijk het Predominantly Inattentive Type (ADHD-PI), het zogenoemde ‘overwegend onoplettende type, gekenmerkt door een aandachtstekortstoornis en concentratieproblemen’. ADHD-PI is de meest recente naam, maar het wordt nog veel genoemd als ADD. ADD wordt meer dan ADHD in verband gebracht met depressie, angststoornissen en slechte prestaties. Gedragsproblemen staan minder op de voorgrond. Er is steeds meer over ADD bekend.

Gat tussen je vermogen en je prestaties

Ten eerste is er een gat tussen je vermogen, wat je kunt en waartoe je in staat bent, en je uiteindelijke presteren, wat je echt bereikt. Dit is te herkennen aan:

• Onoplettendheid en moeite met concentreren
• Slecht werk- of korte termijngeheugen (het lange termijngeheugen is wel goed)
• Trager verwerken van informatie, indrukken en emoties dan andere mensen
• Wisselvallig leer-, werk- en prestatievermogen
• Plannen, organiseren en opruimen zijn lastig. Dit komt doordat je geen overzicht hebt in het hier en nu.[1]

Alle opleidingsniveaus

Ten tweede toont onderzoek aan dat ADHD of ADD voorkomt bij 1 tot 4% van alle kinderen en dat zeker een derde deel er ook als volwassene nog last van ondervindt.[2] ADD en ADHD komen voor bij mensen van alle opleidingsniveaus.[3] Je kunt ADHD-PI (ADD) in een gradatie hebben: licht, matig of ernstig. Het kan je ontwikkeling en je dagelijks functioneren behoorlijk belemmeren.

Hersenen werken anders

Ten derde denken wetenschappers dat de hersenen van ADD’ers anders functioneren dan die van niet-ADD’ers. Mensen met ADD hebben een enorme gedachtestroom waardoor ze vaak dromerig, onattent of ongeïnteresseerd overkomen op andere mensen. Door deze gedachtestroom kunnen ze zich moeilijk concentreren op de voor het specifieke moment relevante zaken. Het ‘filter’ dat relevante van irrelevante zaken scheidt, werkt minder goed.

Kenmerken ADD

Mensen met ADD hebben of zijn:

• Snel afgeleid, rusteloos en vaak impulsief in hun gedrag
• Meerdere intense stemmingsschommelingen hebben op een dag
• Slaapproblemen
• Vergeetachtigheid
• Ongeorganiseerd
• Een ander tijdsbesef
• Moeite met het onderhouden van sociale contacten
• Overgevoelig voor geluiden en beelden
• Moeite om een gesprek te volgen in een grotere groep mensen

Je kunt het in gesprekken moeilijk vinden om je te concentreren op één gesprek. Dit komt omdat je je ongewild blijft focussen op alle gesprekken die gaande zijn. Mensen met ADD beschrijven dit probleem soms als ‘het luisteren naar een gesprek op de radio, terwijl er heel veel ruis omheen is‘.

Ook hoogsensitief

Een aantal van deze aspecten zijn ook kenmerken van hoogsensitiviteit. Ben je een hoogsensitieve persoon (HSP)? Ook daarvoor zijn er tips. Bedenk: je bent niet de enige.

Verschillen tussen ADD en ADHD

Kenmerken en verschillen tussen ADD en ADHD zijn:

Herken je zes punten?

Als je minstens 6 van deze punten herkent, ze minimaal een half jaar spelen en niet verklaarbaar zijn door jeugdigheid of onvolwassenheid, bestaat de kans dat je ADD hebt. Hierbij is het belangrijk dat deze symptomen al aanwezig waren voor het 7^e jaar. Daarnaast moeten ze op meerdere terreinen aanwezig zijn, dus zowel op het werk, in de klas en/of privé.

Een aantal punten uit de lijst kan ook andere oorzaken hebben. Denk aan depressiviteit. Raadpleeg altijd eerst een gespecialiseerde arts of psycholoog om uit te sluiten dat er een andere stoornis speelt.

Oorzaken

ADD bestaat uit een verzameling specifieke persoonlijkheidskenmerken. De oorzaak daarvan is vaak erfelijk bepaald. In ongeveer 75% van de gevallen heeft een van de ouders ook ADD. Het is géén karaktertrek, opvoedingsfout of gebrek aan binding in de kindertijd. Wetenschappers beschouwen het als een neurobiologische stoornis; er zijn steeds sterkere aanwijzingen dat (epi)genetisch-biologische factoren een sleutelrol spelen.[4] Met name een tekort aan, en/of onevenwicht in de aanwezigheid van, twee neurotransmitters in de motorische schors en in de prefrontale cortex van de hersenen is kenmerkend.

Bij ADHD’ers leidt deze afwijking in de neurotransmitters dopamine en noradrenaline tot aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsief gedrag. Bij ADD’ers zijn hyperactief en impulsief gedrag in mindere mate aanwezig of geheel afwezig. Het komt vaak voor dat kinderen met ADHD, naarmate ze ouder worden, minder hyperactief en impulsief gedrag vertonen en in hun volwassen leven getypeerd kunnen worden als iemand met ADD. ADHD, inclusief het subtype ADD, komt bij mannen vaker voor dan bij vrouwen.[5]

Positieve kanten

Soms bezit je als AD(H)D’er bijzondere vaardigheden met betrekking tot het snel combineren van informatie en indrukken, probleemoplossend denken, inlevingsvermogen, creativiteit en ruimtelijk inzicht. Je kunt in bepaalde situaties hyperfocussen; je bent dan extreem geconcentreerd en je niet bewust van wat er om je heen gebeurt. Dit hoge concentratieniveau kan leiden tot het ontwikkelen van uitzonderlijke talenten. Omdat je vaak een lagere prikkeldrempel hebt, zul je in bepaalde risicovolle en crisissituaties alerter en beter functioneren, terwijl bij andere mensen de kans op disfunctioneren juist toeneemt.[6]

Een aantal positieve punten:

• Een extra vermogen: Hyperfocus
• Heel goed kunnen inleven in andere mensen
• Fantasierijk, zeer creatief en veelzijdig zijn
• Veel empathie tonen, waardoor je vaak muren doorbreekt bij mensen
• Zaken snel vanuit alle perspectieven kunnen bekijken
• Erg gedreven zijn in zaken die je interesseren
• Graag een uitdaging aangaan
• Heerlijk vinden om maximale resultaten te geven
• Plezier hebben in het oplossen van puzzels of problemen
• Geen rust hebben tot ‘het moment’ daar is
• Goed gevoel voor humor
• Enorm doorzettingsvermogen
• Relatief snel tegenslagen en kritiek overkomen
• Niet snel opgeven als de interesse is gewekt
• Zeer scherpe intuitie
• Bovengemiddeld perceptievermogen
• Inzicht in het menselijk brein en doortastendheid
• Bliksemsnel in het aandragen van oplossingen
• Unieke kijk op de wereld, de wereld ‘anders’ bekijken

Schaduwkanten

Er zijn meer schaduwkanten te noemen. Dit neemt niet weg dat de combinatie van positieve en mindere kanten van ADD deze mensen vaak succesvol maakt.

• Creativiteit en depressie gaan vaak hand in hand
• Mensen met ADD raken relatief snel overbelast
• Ze kunnen minder incasseren dan mensen zonder concentratiestoornis
• Het verminderen van stress leidt vaak tot depressie
• Daarentegen zijn het doorzetters, waardoor ze dit kunnen compenseren

Drie problemen en oplossingen

Als je er nu pas achter komt dat je (waarschijnlijk) ADD hebt kun je je tegen enkele problemen zijn aangelopen:

• Werken onder je niveau
  Oplossing: zoek een uitdaging die rekening houdt met je ADD
• Aan zelfmedicatie doen in de vorm van verdovende middelen
  Oplossing: kijk of er geneesmiddelen zijn die beter helpen en minder bij-effecten hebben
• Jezelf verwijten ‘anders’ te zijn
  Oplossing: vergelijk jezelf niet met anderen. Leer jezelf beter kennen en focus niet op je zwakke punten. Je hebt zeker ook sterke kanten. Als je die slim inzet kun je hele goede prestaties neerzetten.

Wat kun je zelf doen

Je kunt zelf een hoop doen om om te gaan met je ADD. Dat vergt wel actie. Verander je leefpatroon. Wat je hierbij zelf kunt doen:

• Zoek een coach die je leert om met ADD om te gaan
• Organiseer je leven en breng structuur aan
• Beweeg voldoende
• Juiste voeding
• De natuur in gaan (bijvoorbeeld bosbaden)

Drie S’en die je helpen

De volgende drie S’en zijn handvatten om je leven makkelijker te maken. Deze hulpjes zijn alle drie even belangrijk.

1. Strategieën: tips en trics om meer structuur in je leven te krijgen
2. Steun: het handig inzetten van sociale steun
3. Structuur: steeds hetzelfde doen op dezelfde tijd

Structuur

• Zie het als een continu proces, niet als een verandering die je ineens doorvoert
• Voer net ineens een gedragsverandering in, maar bouw deze stapje voor stapje op.
• Steun het nieuwe gedrag door reminders in te bouwen. Van briefjes op de koelkast tot reminders op je telefoon. Deze hulpjes verander je steeds, zodat ze nieuw blijven en je er niet overheen gaat kijken.
• Het gaat sowieso een keer fout. Dan probeer je het gewoon nog een keer. Geef niet op!
• Spreek jezelf bemoedigend toe. Hoe je progressie bij en herinner jezelf eraan wat je al gepresteerd hebt.

Steun

• Vraag hulp aan vrienden, familie, gezin om je te helpen bij het organiseren van je leven.
• Vertel mensen dat je ADD hebt en welke effecten dat heeft op je leven. Gebruik je ADD niet als excuus, maar wel als verklaring om daarna te zoeken naar een oplossing.
• Zoek verschillende mensen om je te helpen met verschillende taken. Bijvoorbeeld iemand die je helpt met je financiën en anders anders die je helpt met schoonmaken. Vraag ze ook of ze deze rol voor je willen spelen.
• Schroom niet om professionele hulp te zoeken. Een coach of therapeut is vaak erg handig.

Let op: niet iedereen is geschikt voor de taak als ondersteuner. Sommige mensen kunnen te dwingend zijn in hun rol of begrijpen niet goed wat er allemaal bij ADD komt kijken. Schroom er in dat geval niet voor om de samenwerking weer te stoppen.

Strategieën

Werk met je ADD niet tegen je ADD. Volg strategieën die gebruik maken van de voordelen van je ADD. Denk bijvoorbeeld aan:

• Maak een spelletje van het opruimen. Doe een muziekje aan en maak een dansje of betrek andere erbij zodat je wat te bespreken hebt. Of maak schoon tijdens een telefoongesprek.
• Doe taken op het moment dat je er zin in hebt.
• Breek taken op in kleine onderdelen (een olifant eet je hapje voor hapje)
• Denk als een sprinter, niet als een marathonrenner. Het hele huis in 1x opruimen is waarschijnlijk te veel gevraagd. Maar als je elke dag iets doet kom je ook een heel eind.
• Houd de grote lijnen in het oog. Tips hiervoor:
• Doe een dingen maak dat af. Probeer niet alles tegelijk te doen. Als je het namelijk niet allemaal afkrijgt, heb je weer een aantal bergen om tegenaan te kijken.
• Voor mensen met ADD is het moeilijk om de tijd in te schatten. Het is dus handig om standaard bijvoorbeeld dubbele tijd te plannen voor elke taak.
• Doe ook eens wat dingen niet. Je enthousiasme is waarschijnlijk veel groter dan je daadwerkelijke kracht om dingen voor elkaar te krijgen. Daarom heb je vaak stapels onafgemaakte taken liggen. Door af en toe ook te besluiten om dingen niet te doen, valt er op een makkelijke manier veel stress van je schouders.
• Leef simpel!
  Kies bijvoorbeeld sporten die je kunt doen wanner jij er zin in hebt en waarvoor je niet op een bepaalde tijd aanwezig hoeft te zijn. Een simpel leven zorgt voor een leeg hoofd en dat is voor ADD’ers prettig werken.

Behandeling

De Nederlandse Gezondheidsraad schatte in 2000 dat ongeveer 2% van de kinderen tussen de 5 en 14 jaar zulke ernstige symptomen van ADHD of ADD heeft dat specifieke behandeling nodig is. In de behandeling is psycho-educatie heel belangrijk. Dit is het vergroten van kennis van alle betrokkenen over de aandoening.

Behalve psycho-educatie is een intensieve vorm van indirecte gedragstherapie aangewezen. Dit gebeurt vaak in de vorm van ‘parent management training’ (PMT) en ‘mediatraining’ van ouders en leerkrachten. Directe gedragstherapie blijkt voor de lange termijn veel minder effectief.

Bij onvoldoende resultaat kun je denken aan het toevoegen van medicijnen aan de behandeling. Therapeutische effecten en bijwerkingen van medicijnen kunnen per individu verschillen, dit betekent dat een medicatieadvies altijd maatwerk is. Alleen artsen met een specifieke deskundigheid in ADD mogen een medicamenteuze behandeling starten.

Medicijnen

Je kunt er voor kiezen om een medicijn te gebruiken om symptomen te verlichten. Een nadeel hierbij is dat je de medicijnen moet blijven gebruiken. Bovendien komen als je stopt de symptomen snel weer terug. Vooralsnog is ADD niet te genezen. Wel zijn er medicijnen.

Enerzijds is methylfenidaat (Ritalin) het meest gangbare middel. Anderzijds zijn er ook andere middelen, zoals atomoxetine (Strattera) en bepaalde antidepressiva. Soms schrijft een arts aan het methylfenidaat verwante dextro–amfetamine voor. Ook zijn er Medikinet en Efexor. Tegenwoordig wordt ook voor Concerta gekozen in plaats van Ritalin. Dit middel geeft de werkzame stof langzamer af aan het bloed. De meeste van deze medicijnen hebben bijwerkingen.

Wil je weten wat al deze stoffen zijn? Op Wikipedia vind je meer informatie.

Overwegingen

Hier een paar overwegingen die je kunnen helpen zelf te bepalen wat je wel en niet wilt gaan doen:

Liever geen Ritalin

Methylfenidaat kan volgens een voorgestelde richtlijn van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), de Europese medicijnen autoriteit, uit begin 2009 beter niet langer dan een jaar onafgebroken worden gebruikt omdat er nog te weinig onderzoek is gedaan naar de langetermijneffecten. Dit bureau stelt ook dat meer controle nodig is gedurende het gebruik in verband met de kans op bloeddrukproblemen en het verergeren van sommige psychische aandoeningen. Ook dient de groei van lengte en gewicht in de gaten gehouden te worden.[7] Een kinderarts start en monitort een behandeling met methylfenidaat en houdt daarbij groei en mogelijke bijwerkingen bij een kind in de gaten.

Medicatie is maatwerk

Therapeutische effecten en bijwerkingen van medicijnen kunnen per persoon verschillen. Dit betekent dat een medicatieadvies altijd maatwerk is. Alleen artsen met een specifieke deskundigheid in ADD mogen een medicamenteuze behandeling starten. Zorg dat je altijd goed begeleidt wordt, ook met de eventuele effecten van medicatie.

Don’t do drugs

Deskundigen menen dat drugsgebruik door mensen met ADD en ADHD in sommige gevallen een vorm van zelfmedicatie is, waaraan bij een adequate medicamenteuze behandeling niet langer behoefte bestaat.[8]

Natuurlijke geneesmiddelen

Een natuurlijk geneesmiddel is bijvoorbeeld LTO3. De ingrediënten hiervan zijn:

• L-theanine,
• Viskuit
• Blauwe glidkruid

Een leverancier hiervan is SmartVital.

Alternatieve behandelwijzen

• Sommige behandelaars gebruiken neurofeedback (hersengolftraining) of stellen een speciaal voedselpatroon voor. De effectiviteit hiervan is niet aangetoond.
• Veel bewegen
• Massages
• Genoeg slapen

Voeding

Niet eten:

• Caseïne (dierlijk eiwit dat in zuivelproducten voorkomt)
• Gluten (zit in graanproducten)
• Producten met E-nummers, vooral E621 ofwel MSG (in bewerkte voeding met smaakversterkers)
• Suiker (koek, snoep)[9]

Wel eten:

• Groente en fruit. Groene smoothies
• Vette vis. Minstens 1x per week. (Dit bevordert de prikkelgeleiding in het brein door opname van omega 3 en 6. Dit draagt bij aan een betere stemming en concentratie)
• Zaden, noten, pitten
• Lijnzaad, hennepzaad
• Algenolie
• Biologisch voedsel
• 2,5 liter water drinken per dag

Bronnen/meer lezen:

• https://www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/hersenaandoeningen/addnl.wikipedia.org/aandachtstekortstoornis
• levente.nl (Karin Windt)
• addkenmerken.net
• depsycholoog.nl

Boeken:

• ‘Onzichtbare obstakels, zoeken naar omwegen’, Karin Windt, 2008
• ‘Handboek ADD’, Karin Windt, 2009
• ‘Opgeruimd leven met ADHD’, Judith Kolberg (ADD onderzoeker en opruimcoach).

[1] …

[2] Wikipedia. Met verwijzing naar: ADHD: informatie Trimbosinstituut. Gearchiveerd op 18 februari 2014.

[3] https://nl.wikipedia.org/wiki/Aandachtstekortstoornis#cite_note-3

[4] https://www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/hersenaandoeningen/add

[5] Wikipedia. Met verwijzing naar: Oorzaken en risicofactoren ADHD. Trimbos-instituut. Gearchiveerd op 18 februari 2014. (site bezocht op 07-01-2010)

[6] https://nl.wikipedia.org/wiki/Aandachtstekortstoornis#cite_note-4

[7] Wikipedia met verwijzing naar:  Persbericht EMEA januari 2009

[8] https://nl.wikipedia.org/wiki/Aandachtstekortstoornis#cite_note-3

[9] https://www.addkenmerken.net/goede-voeding-bij-add-adhd-hsp/